Psalmista - śpiewak liturgiczny.

Dziękujemy Duchowi Świętemu za dar psalmistów w naszej Parafii:

- Anna Kordek

- Maria Kostrzewa

- Alicja Kubiak

- Julita Kulus

- Izabela Pietrzak

- Monika Rzepecka

- Krzysztof Sznycer

- Tomasz Ślęzak

- s. Ida

Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (OWMR) w numerze 36. psałterzystą lub psalmistą nazywa kantora wykonującego psalm między czytaniami. Historia powierzała mu śpiewanie wersetów psalmów podczas liturgii Słowa. Kościół prawosławny psałterzystę wyróżnia niższymi święceniami, co niewątpliwie podnosi rangę i znaczenie śpiewu w liturgii obrządku wschodniego.
W starożytności chrześcijańskiej na określenie psalmisty używano terminu lector. Nie oznacza to, iż psalm był recytowany. Miało to wyrażać głęboki związek zachodzący między odśpiewanym psalmem responsoryjnym i odczytanym tuż przed nim fragmentem Pisma Świętego.
W V w. pojawia się wyjątkowo pięknie ujęta posługa psałterzysty w Statutach Kościoła starożytnego: "Psalmista, to znaczy kantor, może bez wiedzy biskupa, a tylko z nakazu prezbitera, podjąć obowiązki śpiewaka. Wówczas prezbiter mówi do niego: «Patrz, abyś uwierzył sercem w to, co śpiewasz ustami, a to, w co wierzysz sercem, potwierdzał czynami»".
Do źródeł i praktyk pierwotnego Kościoła powrócił Sobór Watykański II, który zaleca posługę psalmisty wszędzie tam, gdzie tylko to możliwe. Odpowiedzialnością za istnienie omawianego urzędu obarcza rządców koś-cioła, czyli proboszczów. O psałterzyście kilkakrotnie wspomina przywoływany na początku OWMR. Dokument umieszcza psałterzystę pośród tych, którzy sprawują szczególne funkcje liturgiczne, zaraz po akolicie i lektorze (n. 65 i 66). W ten sposób wyraźnie oddziela tę funkcję od kantora, który należy do reprezentantów ludu (wiernych) razem ze scholą, chórem i organistą (n. 64).
Caeremoniale episcoporum (CE) podkreśla szczególną rolę psałterzysty, zwłaszcza w liturgii pontyfikalnej (z udziałem biskupa): "Ponieważ śpiewy, które przypadają między czytaniami, stanowią z natury swojej ważny moment liturgiczny i duszpasterski, wypada, aby w celebracjach, którym przewodniczy biskup (...) spełniał swoją rolę psałterzysta czy kantor psalmu, obdarzony umiejętnością sztuki wykonywania psalmów i zdatnością duchową. On to niech w sposób responsorialny lub ciągły śpiewa psalm lub inny kantyk biblijny, a także graduał i Alleluja, w takiej formie, aby wierni otrzymali odpowiednie wsparcie do rozważania śpiewu i sensu tekstów" (n. 33).

Warto więc pokusić się o kilka wniosków wypływających z mądrości dokumentów Kościoła. Pierwsza rzecz to psalm, który powinien być wykonany przez osobnego śpiewaka, zwanego psałterzystą lub psalmistą. Zaleca się wykonywanie psalmu w dwojaki sposób: z refrenem powtarzanym przez wiernych (najczęściej śpiewany w polskiej tradycji) albo bez refrenu (psałterzysta śpiewa psalm w sposób ciągły bez czynnego udziału wiernych). Miejscem wykonywania psalmu jest z reguły ambona, czyli stół Słowa Bożego. Absolutnie należy wykluczyć chór muzyczny z tyłu kościoła, jako miejsce przeznaczone do wykonywania psalmodii międzylekcyjnej. Śpiewak bowiem ma być nie tylko słyszalny, ale i widziany przez modlącą się społeczność (por. OWMR, n. 272). Z tego względu zwyczaj wykonywania psalmu responsoryjnego przez organistę z chóru należy stanowczo odrzucić. Jeżeli taka praktyka okazuje się być powszechna w naszej rzeczywistości, to tylko dlatego, że niesłusznie zaniechany i zaniedbany został urząd psałterzysty.
Sztuka poprawnego wykonywania psalmodii jest bardzo trudna. Psałterzysta, chcąc dobrze spełniać swoją funkcję, powinien być do niej fachowo przygotowany, zarówno pod względem muzycznym, jak i liturgicznym. Wykonawca powinien "czuć" psalmodię, jej budowę, sens, wymogi wykonawcze, a przede wszystkim powinien zdawać sobie sprawę z powagi wykonywanej funkcji, z tego "o czym śpiewa".
Z obserwacji codziennej rzeczywistości wynika, że przywrócenie właściwej roli psałterzyście, jako osobnemu śpiewakowi-soliście, przeznaczonemu tylko do wykonywania psalmu po czytaniu, napotyka na nieustanne przeszkody. Płyną one bądź z całkowitego niezrozumienia jego funkcji, bądź też z racji czysto pragmatycznych: rolę psałterzysty powierza się organiście. W ten sposób osoby odpowiedzialne za kształt konkretnej liturgii zwalniają się z obowiązku przygotowania odpowiednich śpiewaków. Jest jednak wiele świątyń, gdzie dzięki dużej odpowiedzialności kapłanów i współpracujących z nimi osób świeckich funkcja psałterzysty istnieje z powodzeniem, przynajmniej w przypadku liturgii dni świątecznych i niedziel. Oby doczekali się naśladowców.

Zapraszamy do tej szczególnej misji w Kościele.